Steeds meer Engels in het Nederlands

Het Engels nestelt zich steeds dieper in onze taal, en niet alleen meer met woorden.

Het is al weer bijna tien jaar geleden dat we op dit blog iets schreven over het oprukkende Engels in het Nederlandse taalgebied. Dat die opmars bepaald niet tot stilstand is gekomen, zal u niet zijn ontgaan. We doen een kleine greep.

Maar eerst een opmerking over "oprukken" en "opmars". Die woorden suggereren dat de voortgaande verengelsing ons als het ware wordt opgelegd door een actief handelende kracht buiten ons. De werkelijkheid is anders: we kiezen er zelf voor. Dat doen we weliswaar onder invloed van het alomtegenwoordige Engels op internet, de media en in de zakenwereld, maar woordkeuze is en blijft een eigen keuze. In het huidige tijdsgewricht mag je best zorgvuldig zijn met het gebruik van termen met een militaire associatie.

Universiteiten

In de oude blogpost noemden we Maastricht University, een Nederlandse universiteit die voor een Engelse naam heeft gekozen. Anno 2022 zijn bijna alle studies daar volledig Engelstalig. Andere universiteiten volgen Maastricht in uiteenlopende mate. Utrecht heeft nu dertien Engelstalige bachelors, Groningen al 44. In het noorden kan je geen sociale geografie meer studeren maar wel human geography. Geschiedenisstudenten kunnen nog wel kiezen:  de Nederlandstalige reguliere track of de Engelstalige International Track.

Op de TU Eindhoven is Engels sinds 2020 de officiële voertaal, zowel in het onderwijs als daarbuiten. Blijkbaar hield twee jaar verder nog niet iedereen zich aan de regels, want de decaan van Bouwkunde stuurde een brief rond (in het Engels) om duidelijk te maken dat op de campus iedereen overal en altijd Engels moet praten. Twee Nederlanders die bij de koffie PSV-NAC bespreken dienen dat in het Engels te doen om een toevallig langslopende niet-Nederlander niet buiten te sluiten, zo is het idee. Toen de decaan ook nog eens het woord woke gebruikte was de ophef niet meer te stuiten (meer over woke in onze vorige post).

De NPO

Universiteiten hebben nog het excuus dat ze nu eenmaal buitenlandse studenten moeten aantrekken en dat in de wetenschap het Engels de lingua franca is. Waarom de NPO de Noorse tv-serie Heksejakt niet Heksejakt of Heksenjacht noemt maar Witch Hunt is echter beyond me, pardon, kan ik niet volgen. Woordenboekenmaker Van Dale kan ook niet om het Engels heen en neemt in de nieuwe 'Dikke' maar liefst 979 Engelse termen op, niet alleen losse woorden zoals influencer maar ook uitdrukkingen als "Don't mention the war".

Onze minister-president verkeert blijkbaar veel in internationale kringen want zijn Nederlands wil wel eens doorspekt zijn met Engels, zo merkte het taalblog Neerlandistiek op. Een voorbeeld uit een recent interview: "Dat je dus united, Verenigde Staten, Canada, Europa, zegt tegen Poetin en zijn cronies: dit is het, hier zetten wij een stop op." Rutte gaat hier verder dan het gebruiken van een paar onvertaalde Engelse woorden: hij maakt een kromme vertaling van een Engelse spreekwijze. Waar hij "dit is het" zegt, bedoelt hij "tot hier en niet verder". Hij zal het Engelse "this is it" in gedachten hebben gehad.

Flitsbezorgers

Dergelijk slecht vertaald Engels idioom duikt steeds vaker op. Het gaat verder dan interferentieproblemen: bijvoorbeeld "eventually" vertalen met "eventueel". Op de radio hoorde ik onlangs "de bal ligt in iemand anders' park". Bedoeld werd "iemand anders is nu aan zet", waar de Engelsen de uitdrukking "the ball is in someone's court" voor hebben. Op de envelop van (ongevraagde) post van een loterij stond "Speel mee en u weet uw bedrag binnen 1 minuut!". In het Engels kan je know op die manier gebruiken, maar in het Nederlands is weet zo niet correct toegepast; beter is iets als ".. en u weet binnen 1 minuut wat uw bedrag is." Maar dat zal wel te lang zijn geweest.

De loterij zegt trouwens wel netjes "binnen 1 minuut". Een van de nieuwe flitsbezorgers (een mooi nieuw Nederlands woord, het kan dus wel!) adverteert met "bezorgen in tien minuten". Het voorzetsel "in" zal wel uit het Engels komen, hoewel het dan eigenlijk "over tien minuten" betekent terwijl de uitbater van de dark store waarschijnlijk "binnen tien minuten" bedoelt (within). "Leer Nederlands in tien dagen" kan overigens wel, misschien een idee voor de copywriter.

Een columniste van de Volkskrant pleit (ironisch?) voor het afschaffen van lidwoorden. Niet meer "Ze woont in de Kerkstraat" maar "Ze woont in Kerkstraat". Ze stelt nog dat weglaten makkelijker is dan de of het onthouden, maar het lijkt ons dat ook hier de invloed van het Engels sterk is.

Enfin, zo kan ik nog wel even doorgaan met klagen over hoe onze taal onder druk staat. We hebben hier bij The Language Lab natuurlijk wel een beetje boter op ons hoofd, met onze Engelse naam en ons pronken met native speakers en in country-vertalers. We beseffen ook dat in bijvoorbeeld financiële kringen het gebruik van Engelse termen veel gebruikelijker is dan op de markt in Enschede. Maar we houden heel erg veel van het Nederlands en zijn scherp op onjuist gebruik ervan. Daar kunt u van op aan.

Freek Roset