Het Engels rukt op

Onlangs vertelde op zaterdagochtend op Radio 1 een gast enthousiast over zijn aanstaande gardening event. De trouwe luisteraar van de Tros Nieuwsshow weet dan dat de gast een berisping te wachten staat van presentatrice Mieke van der Weij: "Waarom moet dat toch in het Engels?" Van der Weij, van huis uit neerlandica, werpt zich geregeld op als fervent verdediger van het Nederlands.

Het gardening event is een fictief voorbeeld. Interessanter zijn de twee mogelijke antwoorden op de waarom-vraag. De gast kan zeggen dat hij een nieuw, jong publiek wil aanspreken, waarvoor hij 'tuinierbeurs' te oubollig vindt. Of hij kan uitleggen dat hij zich vooral op de buitenlandse markt richt, waar 'tuinierbeurs' weinig bellen zal doen rinkelen.

Een ander voorbeeld van de eerste verklaring voor het gebruik van Engels is de DWDD University. Dat is een prachtig tv-programma waarin hoogleraar Robbert Dijkgraaf natuurkundige onderwerpen uitlegt voor een breed publiek. Het is wel een geheel Nederlands publiek. Ik kan geen enkele plausibele reden bedenken voor University. Wat is er mis met 'universiteit'? Is vijftiger Van Nieuwkerk bang dat hij niet meer als jong en dynamisch wordt gezien? Denken de makers dat kijkers liever naar een university dan naar een universiteit kijken?

University wordt trouwens ook gebruikt door een echte Nederlandse universiteit, de Maastricht University. Dat is vermoedelijk vooral marketing, want je mag toch hopen dat de buitenlandse contacten op universitair niveau het woord 'universiteit' snel zullen herkennen. Het is wel slimme marketing. Door university te gebruiken geeft de universiteit in één woord aan dat buitenlandse studenten van harte welkom zijn. Nederlandse aspirant-studenten zullen zich aangetrokken voelen door het internationale karakter dat de naam uitstraalt.

Opname van buitenlandse woorden in het Nederlands gebeurt al sinds het Nederlands bestaat. Onze taal kent talloze van origine Franse of Duitse woorden. Na de Tweede Wereldoorlog werd het Engels de belangrijkste leverancier van nieuwe leenwoorden (merkwaardig woord, 'leenwoord'...). Met de toenemende globalisering en de intensivering van internationale contacten is toenemend gebruik van het Engels onvermijdelijk. We worden ook vrijwel dagelijks geconfronteerd met nieuwe technieken, en early adopters daarvan draaien hun hand niet om voor een nieuwe Engelse kreet. Gebruikt u trouwens wel eens 'vroege aanvaarder'? Ik nooit.

Steeds meer adverteerders kiezen ervoor om hun Engelstalige commercial helemaal niet meer te laten vertalen. Wij betwijfelen of dat verstandig is. Niet alleen omdat vertalen nu eenmaal brood op de plank betekent voor een vertaalbureau, maar ook vanwege de uitkomsten van onderzoek: "Engels lijkt vaak juist geen positief effect te hebben in advertenties".

Wanneer wij dan toch de tekst vertalen, is het soms lastig om te bepalen of een term uit het Engels vertaald moet worden of niet. Is bookmark goed, of is bladwijzer beter? Allesbepalend zijn in zo'n geval context en publiek. Die zijn bij technische handleidingen nu eenmaal anders dan bij gebruikershandleidingen van software. Het maken van de juiste keuze vergt ervaring en marktkennis. U weet bij welke vertaalsmidse u daarvoor moet zijn: The Language Lab.

Freek Roset